Niska emisja w Gminie Niepołomice
- dane o jakości powietrza,
- dane o stosowanych urządzeniach (wyniki inwentaryzacji),
- dane o strukturze wykorzystywanych paliw (wyniki inwentaryzacji).
Odnośnik do strony: www.niepolomice.eu/pl/news – publikacja, która pojawiła się przed planowaną inwentaryzacją pieców
Strefa małopolska, w której leży Gmina Niepołomice, charakteryzuje się przekroczeniami:
- dopuszczalnej częstości przekraczania poziomu dopuszczalnego 24-godz. pyłu zawieszonego PM10;
- stężeń pyłu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym;
- dopuszczalnego poziomu pyłu PM2,5 w roku kalendarzowym;
- poziomu docelowego benzo(a)pirenu w roku kalendarzowym.
Spośród 7424 budynków znajdujących się na terenie gminy Niepołomice, inwentaryzacji czynnych pieców poddano 571 budynków mieszkalnych, co stanowi 7% wszystkich budynków. Analiza ankiet pokazała, że głównym źródłem grzewczym stosowanym przez mieszkańców gminy Niepołomice w budownictwie mieszkaniowym są kotły węglowe, w które wyposażonych jest 52% obiektów. Mniejszym powodzeniem, bo około 43% ogólnej liczby kotłów, cieszą się kotły gazowe. Około 5% gospodarstw wyposażonych jest w piece kaflowe – najbardziej uciążliwe dla środowiska. Średnia wieku kotła węglowego w gminie Niepołomice wynosi 10 lat, natomiast średnie roczne zużycie węgla w gospodarstwie domowym wynosi 3,2 tony, a gazu 1784 m3.
Dodatkowo, analiza ankiet pokazała, że:
45% Mieszkańców jest zainteresowanych wymianą kotła, pod warunkiem uzyskania dofinansowania
- 60% Mieszkańców jest zainteresowana instalacją OZE (odnawialne źródła energii), pod warunkiem uzyskania dofinansowania
- 7% Mieszkańców jest zainteresowanych zakupem instalacji OZE, nawet bez dofinansowania
Ograniczenie niskiej emisji
Skutecznym, najczęściej cytowanym, sposobem ograniczania niskiej emisji jest wymiana źródła ciepła, wykorzystującego jako nośnik paliwa stałe, takie jak węgiel lub drewno. Sama wymiana źródła ciepła jest istotnym elementem, jednak w pierwszej kolejności należy położyć nacisk na ograniczenie zapotrzebowania budynku na ciepło poprzez szeroko rozumianą termomodernizację. Kolejnym etapem powinno być zwiększenie efektywności energetycznej budynku poprzez umiejętne gospodarowanie wyprodukowaną energią.
Wymiana lub modernizacja urządzenia
Zastosowanie sprawniejszego urządzenia przyczynia się do zmniejszenia zużycia energii zawartej w paliwie, lecz niejednokrotnie zmniejszenie to może rekompensować (a nawet przekraczać) wzrost kosztów ogrzewania przy przejściu z węgla na bardziej przyjazny środowisku naturalnemu, ale droższy nośnik energii (gaz ziemny, olej opałowy i energia elektryczna). Ostatecznie wyboru rodzaju i typu źródła ciepła dokonuje użytkownik, lecz najważniejszymi kryteriami wyboru urządzenia powinno być kryterium sprawności energetycznej oraz kryterium ekologiczne.
- kotły gazowe – kotły gazowe c.o. są urządzeniami o wysokiej sprawności energetycznej osiągającej nawet 96%. Wyróżnia się kotły jednofunkcyjne, służące wyłącznie do ogrzewania pomieszczeń (mogą być one jednak rozbudowane o zasobnik wody użytkowej) oraz kotły dwufunkcyjne, które służą do ogrzewania pomieszczeń i dodatkowo do podgrzewania wody użytkowej (w okresie letnim pracują tylko w tym celu). W ostatnich latach dużą popularnością cieszą się również kotły kondensacyjne. Uzyskuje się w nich wzrost sprawności kotła poprzez dodatkowe wykorzystanie ciepła ze skroplenia pary wodnej zawartej w odprowadzanych spalinach (kondensacja), co wpływa również na obniżenie emisji zanieczyszczeń w spalinach;
- kotły olejowe – urządzenia te są bardzo podobne w budowie do kotłów gazowych, różnica występuje głównie po stronie planików. Średnia sprawność nominalna kotłów olejowych renomowanych producentów wynosi do 94%. Zalety kotła olejowe to przede wszystkim możliwość stosowania na obszarach nieobjętych siecią gazową, z kolei wadą jest wysoka cena paliwa oraz konieczność magazynowania oleju w specjalnych zbiornikach. Kotły olejowe, po wymianie palnika, mogą być eksploatowane również jako gazowe;
- kotły węglowe z automatycznym podajnikiem paliwa – praca kotła automatycznego, podobnie jak w kotłach olejowych i gazowych, sterowana jest układem automatyki, pozwalającym utrzymać zadaną temperaturę w ogrzewanych pomieszczeniach oraz regulację temperatury w ciągu doby. Ponadto palenisko w tego typu kotłach wyposażone jest w układ samoczyszczący. Sprawność kotłów automatycznych sięga nawet ponad 90%. Wydatki poniesione na wymianę kotła i adaptację kotłowni rekompensuje późniejsza tania eksploatacja. Koszt produkcji ciepła w kotłach niskoemisyjnych z zastosowaniem wysokogatunkowego paliwa jest do 40% niższy od ogrzewania za pomocą tradycyjnych kotłów węglowych. W małych kotłach uzupełnienie zasobnika węglowego odbywa się raz na 3 do 6 dni, bez konieczności dodatkowej obsługi;
- – kotły na pelety drzewne – kotły automatyczne na pelety (paliwo granulowane) i brykiety drzewne wyposażone są w automatyczny system podawania paliwa oraz doprowadzania powietrza do spalania.
Nie wymagają stałej obsługi, mogą współpracować z automatyką pogodową. Paliwo uzupełnia sę co kilka dni, tym rzadziej im większy został zastosowany zasobnik;
- – ogrzewanie elektryczne – stosowane jest przede wszystkim w pojedynczych mieszkaniach i tam, gdzie nie można zastosować wymaganych przewodów kominowych i wentylacji pomieszczeń. Powszechnie stosuje się dwa rozwiązania: lokalne grzejniki elektryczne oraz elektryczne kotły centralnego ogrzewania;
Paliwa
- paliwa dostępne na rynku,
- korzyści wynikające z zastosowania (np. dostępność, cena, bezobsługowość, bez miejsca na składowanie),
Zapewnienie odpowiedniego procesu spalania jest elementem istotnym, ale z drugiej strony dużo zależy również od jakości paliwa użytego do produkcji energii cieplnej. Do najpopularniejszych paliw stosowanych w kotłowniach domowych należą: węgiel różnego sortu, gaz, olej opałowy, drewno, biomasa, pelety z biomasy, brykiety z biomasy.
Na jakość paliw wpływa:
- • zawartość siarki, chloru, metali ciężkich tj. ołów, kadm, wand itp. co w konsekwencji powoduje: obniżenie wartości opałowej, emisja zanieczyszczeń, odpady w postaci żużla i popiołów;
- • zawartość wilgoci, przyczynia się do obniżenia kaloryczności paliwa, obniżenia temperatury spalania utrudniając dopalanie paliwa, straty niezupełnego i niecałkowitego spalania;
- • wielkość ziarna paliwa (jednorodność), sposób wymieszania paliwa z powietrzem, niejednorodność paliwa komplikuje proces spalania.
Podstawowe cechy charakteryzujące stosowane paliwa:
- • węgiel kamienny: w wyniku spalania powstaje CO2, SOx, NOx, pyły; pojawia się konieczność utylizacji produktów spalania; wartość opałowa to ok. 22 MJ/kg, cena ok. 28 zł/GJ;
- • paliwa ciekłe: w procesie rafinacji usuwane są zanieczyszczenia m.in. związki siarki, asfalty, związki kwaśne; mniejsza emisja zanieczyszczeń w porównaniu do węgla; wartość opałowa oleju opałowego to ok. 40 MJ/kg, gazu płynnego: 45 MJ/kg, cena oleju lekkiego i gazu ciekłego to ok. 105 zł/GJ;
- • gaz ziemny: podstawowym składnikiem jest metan; najczystsze paliwo kopalne na rynku; wartość opałowa gazu zaazotowanego to ok. 25 MJ/m3, natomiast wysokometanowego to ok. 36 MJ/kg, cena to ok. 34 zł/GJ;
- • biomasa: substancja organiczna pochodzenia roślinnego powstająca w procesie fotosyntezy; możliwość wstępnej obróbki np. zbrykietowanie; mała zawartość części niepalnych, azotu, siarki; emisja netto CO2 z biopaliw jest zerowa; emisja CO, OGC (gazowych zanieczyszczeń organicznych), pyłów i dioksan, cena drewna opałowego to ok. 13 zł/GJ;
- • OZE bez biomasy (odnawialne źródła energii); brak emisji zanieczyszczeń – „czyste źródło”, rodzaje: energia wody, wiatru, geotermalna, Słońca; niewyczerpalne źródło energii; możliwość integracji z istniejącymi systemami zasilania, ogrzewania, w gospodarstwach domowych najczęściej stosowane są kolektory słoneczne i pompy ciepła.
Termomodernizacja
- – zestawienie strat ciepła poprzez przegrody i wentylację,
- – symulacje oszczędności energii i obniżenia kosztów utrzymania,
- – korzyści z przeprowadzenia termomodernizacji (np. podniesienie komfortu cieplnego
Termomodernizacja to przede wszystkim ogół działań prowadzących do zmniejszenia ilości energii zużywanej przez budynek. Wprowadzane zmiany mogą dotyczyć systemu wentylacji, ogrzewania lub doprowadzania ciepłej wody. Ogrzewanie mieszkań, budynków użyteczności publicznej itp. stanowi główną przyczynę niskiej emisji, dlatego też w procesie termomodernizacji należy upatrywać największe ograniczenia zjawiska niskiej emisji. Zmniejszenie zapotrzebowania na energie cieplną powoduje mniejsze ilości spalonego surowca energetycznego, to natomiast wpływa na ograniczenie emisji zanieczyszczeń do środowiska. Maleją przy tym również koszty związane z przygotowaniem ciepła dla potrzeb centralnego ogrzewania.
Zmniejszenie zapotrzebowania na energię cieplną obiektu mieszkalnego osiągane jest głównie poprzez:
- • regulację okuć, uszczelnianie okien i drzwi;
- • zastosowanie rolet okiennych;
- • zastosowanie nawiewników okiennych, pozwalających na właściwą wentylację pomieszczeń eliminując nadmierną wilgoć oraz doprowadzając odpowiednią ilość tlenu ;
- • izolację termiczną rur centralnego ogrzewania, dzięki czemu ogranicza się straty ciepła podczas przesyłu;
- • zastosowanie zaworów termostatycznych, co pozwala na precyzyjną regulację temperatury pomieszczenia;
- • zainstalowanie urządzeń napowietrzających wodę (perlatory) pozwalających na oszczędzanie wody a tym samym energii na jej ogrzanie, jak również zainstalowanie ograniczników wypływu zmniejszających strumień wody;
- • zastosowanie baterii termostatycznych, opierających się na zasadzie działania polegającej na blokadzie głowicy termostatycznej uniemożliwiającej przepływ wody poniżej żądanej temperatury;
- • ocieplanie ścian zewnętrznych, co pozwala na obniżenie zużycia ciepła nawet o 15-25% w stosunku do stanu sprzed remontu.
Przydatne łącza i aktualności dotyczące jakości powietrza
- WIOŚ (aktualne dane o jakości powietrza w regionie), np. www.monitoring.krakow.pios.gov.pl i www.krakow.pios.gov.pl
- Krakowski Alarm Smogowy
- artykuły o tematyce niskiej emisji, np. “Smog w polskich miastach” w piśmie Money
- Jakość powietrza w Małopolsce