Inicjatywa lokalna to kolejna forma współpracy gminy z mieszkańcami w celu wspólnej realizacji zadań publicznych. Wspólna realizacja zakłada wniesienie przez mieszkańców wkładu: osobowego, rzeczowego lub finansowego. Jednak, w przeciwieństwie do działań podejmowanych przez organizacje pozarządowe, gdzie również wymagany jest udział organizacji, urząd nie będzie przekazywał dotacji mieszkańcom. Pomysły na przedsięwzięcia zgłaszają mieszkańcy bezpośrednio albo za pośrednictwem organizacji pozarządowych działających na terenie gminy Niepołomice. W trybie inicjatywy lokalnej mogą być realizowane pomysły w zakresie m. in. kultury fizycznej i turystyki, rewitalizacji, porządku i bezpieczeństwa publicznego, kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, budowy, rozbudowy i remontów dróg, obiektów architektury itp. Postanowienia o inicjatywie lokalnej znajdują się w przepisach ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.